The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
Višejezički demografski rečnik, srpskohrvatska verzija 1971
16
|
16
160
— Nazivom metod uzorka 1, ili reprezentativni metod 1, ili reprezentativni postupak 1, označava se skup operacija koje imaju za cilj izučavanje distribucije, ili raspodele (141-1), izvesnih obeležja u jednom osnovnom skupu (101-3), posmatrajući samo jedan njegov deo koji nazivamo uzorak 2. Jedinice 3, ili sastojci 3, na osnovu kojih se formira uzorak nazivaju se jedinice uzorka 4. Uzorak se sastoji od izvesnog broja tih jedinica odabranih po planu posmatranja na osnovu uzorka 5.
161
— Uzorak na osnovu verovatnoće 1, ili slučajni uzorak 1, je onaj uzorak (160-2) koji se određuje slučajnim odabiranjem 2 u celokupnosti koja se proučava ili u jednom njenom delu. Takvo odabiranje se zasniva na spisku u kojem se svaka jedinica označava rednim brojem. Ovaj spisak sadrži sve jedinice i predstavlja osnovni skup 3, ili okvir za uzorak 3. Ako je u pitanju prost slučajni uzorak 4, ili uzorak bez ograničenja 4, sve jedinice posmatranja (160-3) imaju iste izglede da budu odabrane u uzorak. Odnos ili srazmera oda-branih jedinica prema ukupnom broju jedinica u osnovnom skupu zove se stopa odabiranja 5. Sistematski uzorak 6, ili kontrolisani uzorak 6, jeste onaj slučajni uzorak koji je odabran sa spiska na osnovu njegovog prethodnog i ravnomernog razgraničavanja. Na primer, ako je red razgraničavanja 10, među prvih deset jedinica izabraće se jedan broj slučajnim načinom — npr. broj 7, a zatim će se za uzorak odabrati svaka deseta jedinica koja nosi broj 7, kao što su 17, 27 itd. Ako je u pitanju uzorak skupina 7, jedinice se uopšte ne odabiraju, već se mesto njih odabiraju pojedine skupine 8, a zatim u njima posmatraju sve jedinice.
- 1. slučaj, m. — slučajan, prid.
- 5. Stopa odabiranja, predviđena planom posmatranja na osnovu uzor-ka, ponekad se može donekle razlikovati od odabrane stope koja je naknadno utvrđena, a pošto je radnja odabiranja jednom bila završena.
162
— Stratifikovan uzorak 1 imamo kada su jedinice uzorka okupljene u više stratuma 2, ili oblasti 2, za koje se pretpostavlja da su homogeniji (134-4*) u pogledu posmatranih obeležja od osnovnog skupa u celini; slučajno odabiranje se vrši u svakom stratumu, a stope odabiranja (161-5) mogu biti različite za razne stratume. Ako je u pitanju višestepeni uzorak 3, ili višeetapni uzorak 3, to znači da se jedinice uzorka (160-4) odabiraju u nekoliko stepena, odnosno etapa. Najpre se odaberu jedinice uzorka najvišeg reda, a zatim uzimajući svaku od njih kao osnovni skup, iz svake se bira poduzorak 4 drugog reda, i tako dalje — ukoliko za to postoji potreba. Površinski uzorak 5 se koristi kada ne postoji mogućnost drugog i boljeg okvira za uzorak (161-3), pa se stoga pristupa odabiranju jedinica uzorka kao dela teritorije na kojoj se nalazi proučavani osnovni skup.
- 2. stratum, m. — stratifikovan, prid. — stratifikovati, gl.
163
— Kada se koristi prost slučajni uzorak (161-4), do reprezentativnog uzorka 1, koji daje relativno vernu sliku osnovnog skupa s obzirom na posmatrana obeležja, dolazi se slučajnim odabiranjem. Naprotiv, kada se primenjuje odabiranje po kvotama 2 uzorak se odabira namerno, da bi reprezentovao osnovni skup u pogledu unapred određenih obeležja. To se postiže tako što se svakom anketaru (204-2) određuju broj ili srazmera elemenata koji predstavljaju specifična obeležja koja uzorak toga skupa treba da obuhvati; u okviru tih kontingenata 3 (ako su u pitanju apsolutni brojevi), ili kvota 3 (srazmera), anketar može slobodno da bira sastavne elemente svog uzorka.
164
— Izraz statistički parametar 1 može da se upotrebi za svaki merni broj koji se odnosi na neki osnovni skup (101-2). Statističko procenjivanje 2 je radnja kojom se utvrđuje veličina parametara nekog osnovnog skupa na osnovu uzorka. U tako dobijenim procenama (154-3) moguće su greške zbog primene metoda uzorka 3; veličina greške meri se pomoću standardnog odstupanja (141-9) od procene, i rezultat se naziva standardna greška 4. Radi ukazivanja na stepen tačnosti neke procene, utvrđuje se interval pouzdanosti 5, kojim se označava u kojim granicama se može nalaziti procenjena veličina. Kaže se da postoji značajna razlika 6 među dvema veličinama kada je dobijena verovatnoća jednaka ili manja od veličine koju nazivamo granica značajnosti 7, ili prag značajnosti 7.
* * *
|
