The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
Višejezički demografski rečnik, srpskohrvatska verzija 1971
92
|
92
920
— Kada izučavamo socijalne strukture stanovništva, često otkrivamo manje-više jasno izdiferencirane različite društvene grupe 1 (npr. 353-6*), ili društvene kategorije 1. Da bismo proučili socijalnu strukturu stanovništva, možemo ga razvrstati u socio-ekonomske grupe 2, na primer na osnovu sledećih obeležja: položaj u zanimanju (351-1), dohodak, profesija, obrazovanje itd. Isto ta-ko, možemo koristiti sociološku kategoriju društvena klasa 3, koja označava hijerarhijsku strukturu, i koja je izraz društvenih odnosa zasnovanih na načinu proizvodnje. Postojanje klasa znak je društvene raslojenosti 4, ili društvene stratifikacije 4. Jedan od raznih predmeta izučavanja demografske statistike predstavlja promena klasnog sastava stanovništva 5, ili društvena pokretljivost 5, tj. učestalost i priroda prelaska jedne socijalne grupe u drugu. Kada postoji hijerarhija društvenih kategorija, onda je lako razlikovati njihov uspon u društvu 6, ili napredovanje 6, ili progres 6, i njihovo nazadovanje u društvu 7, ili degradaciju 7. Napredak dece u odnosu na roditelje naziva se društveni skok 8, a takva pojava uopšte — društvena kapilarnost 8, ili društvena prodornost 8.
- 3. U marksističkoj literaturi, klase su »velike grupe ljudi koje se razlikuju po svome mestu u istorijski određenom sistemu društvene proizvodnje, po svome odnosu (većinom utvrđenom i formulisanom u zakonima) prema sredstvima za proizvodnju, po svojoj ulozi u društvenoj organizaciji rada i, prema tome, po načinu dobijanja i veličini onog dela društvenog bogatstva kojim raspolažu. Klase su takve grupe ljudi od kojih jedna može da prisvaja rad druge, zahvaljujući razlici njihovog mesta u određenom sistemu društvene privrede«. (Lenjin) Klase se razlikuju od kasta, koje su zatvorene društvene grupe sa naročitim društvenim funkcijama — od kojih svaka predstavlja hijerarhizovani izolat (506-2).
- 5. Kretanja među društvenim grupama ponekad se nazivaju društvena pokretljivost.
Kada su prelazi iz jedne društvene grupe u drugu retki, to se naziva društveni viskozitet, ili zatvorenost. - 6. Društveni uspon same jedinke u toku njenog života, naziva se društvena promocija (v. 920-8).
921
— Pod nazivom profesionalna pokretljivost 1, ili profesionalna mobilnost 1, stanovništva proučavaju se kretanja među grupama zanimanja (352-3) koja nastaju promenom zanimanja 2 pojedinaca odnosno novom profesionalnom usmerenošću 3, ili profesionalnom orijentacijom 3, generacija koje stupaju u aktivne godine starosti (v. 361-2).
- 1. Izraz profesionalna migracija ne treba mešati sa radnom migracijom (806-3). Ovaj izraz se može upotrebiti za sva kretanja koja prouzrokuju promenu strukture stanovništva po zanimanju. Tako, npr. profesionalne migracije mogu biti rezultat razlika između profesionalne strukture imigranata (802-3*) i stanovništva prihvatne zemlje (971-4*).
922
— Društveni problemi starih osoba (324-8) predmet su posebne discipline koja se zove gerontologija 1, a fiziološke i medicinske probleme koji se odnose na starost (324-6) proučava gerijatrija 2.
* * *
|
