Trenutna revizija na dan 01:15, 20 maj 2013

16

160

— Nazivom metod uzorka ¹, ili reprezentativni metod ¹, ili reprezentativni postupak ¹, označava se skup operacija koje imaju za cilj izučavanje distribucije, ili raspodele (141-1), izvesnih obeležja u jednom osnovnom skupu (101-3), posmatrajući samo jedan njegov deo koji nazivamo uzorak ². Jedinice ³, ili sastojci ³, na osnovu kojih se formira uzorak nazivaju se jedinice uzorka ⁴. Uzorak se sastoji od izvesnog broja tih jedinica odabranih po planu posmatranja na osnovu uzorka ⁵.

161

— Uzorak na osnovu verovatnoće ¹, ili slučajni uzorak ¹, je onaj uzorak (160-2) koji se određuje slučajnim odabiranjem ² u celokupnosti koja se proučava ili u jednom njenom delu. Takvo odabiranje se zasniva na spisku u kojem se svaka jedinica označava rednim brojem. Ovaj spisak sadrži sve jedinice i predstavlja osnovni skup ³, ili okvir za uzorak ³. Ako je u pitanju prost slučajni uzorak ⁴, ili uzorak bez ograničenja ⁴, sve jedinice posmatranja (160-3) imaju iste izglede da budu odabrane u uzorak. Odnos ili srazmera oda-branih jedinica prema ukupnom broju jedinica u osnovnom skupu zove se stopa odabiranja ⁵. Sistematski uzorak ⁶, ili kontrolisani uzorak ⁶, jeste onaj slučajni uzorak koji je odabran sa spiska na osnovu njegovog prethodnog i ravnomernog razgraničavanja. Na primer, ako je red razgraničavanja 10, među prvih deset jedinica izabraće se jedan broj slučajnim načinom — npr. broj 7, a zatim će se za uzorak odabrati svaka deseta jedinica koja nosi broj 7, kao što su 17, 27 itd. Ako je u pitanju uzorak skupina ⁷, jedinice se uopšte ne odabiraju, već se mesto njih odabiraju pojedine skupine ⁸, a zatim u njima posmatraju sve jedinice.

• 1. slučaj, m. — slučajan, prid.
• 5. Stopa odabiranja, predviđena planom posmatranja na osnovu uzor-ka, ponekad se može donekle razlikovati od odabrane stope koja je naknadno utvrđena, a pošto je radnja odabiranja jednom bila završena.

162

— Stratifikovan uzorak ¹ imamo kada su jedinice uzorka okupljene u više stratuma ², ili oblasti ², za koje se pretpostavlja da su homogeniji (134-4*) u pogledu posmatranih obeležja od osnovnog skupa u celini; slučajno odabiranje se vrši u svakom stratumu, a stope odabiranja (161-5) mogu biti različite za razne stratume. Ako je u pitanju višestepeni uzorak ³, ili višeetapni uzorak ³, to znači da se jedinice uzorka (160-4) odabiraju u nekoliko stepena, odnosno etapa. Najpre se odaberu jedinice uzorka najvišeg reda, a zatim uzimajući svaku od njih kao osnovni skup, iz svake se bira poduzorak ⁴ drugog reda, i tako dalje — ukoliko za to postoji potreba. Površinski uzorak ⁵ se koristi kada ne postoji mogućnost drugog i boljeg okvira za uzorak (161-3), pa se stoga pristupa odabiranju jedinica uzorka kao dela teritorije na kojoj se nalazi proučavani osnovni skup.

• 2. stratum, m. — stratifikovan, prid. — stratifikovati, gl.

163

— Kada se koristi prost slučajni uzorak (161-4), do reprezentativnog uzorka ¹, koji daje relativno vernu sliku osnovnog skupa s obzirom na posmatrana obeležja, dolazi se slučajnim odabiranjem. Naprotiv, kada se primenjuje odabiranje po kvotama ² uzorak se odabira namerno, da bi reprezentovao osnovni skup u pogledu unapred određenih obeležja. To se postiže tako što se svakom anketaru (204-2) određuju broj ili srazmera elemenata koji predstavljaju specifična obeležja koja uzorak toga skupa treba da obuhvati; u okviru tih kontingenata ³ (ako su u pitanju apsolutni brojevi), ili kvota ³ (srazmera), anketar može slobodno da bira sastavne elemente svog uzorka.

164

— Izraz statistički parametar ¹ može da se upotrebi za svaki merni broj koji se odnosi na neki osnovni skup (101-2). Statističko procenjivanje ² je radnja kojom se utvrđuje veličina parametara nekog osnovnog skupa na osnovu uzorka. U tako dobijenim procenama (154-3) moguće su greške zbog primene metoda uzorka ³; veličina greške meri se pomoću standardnog odstupanja (141-9) od procene, i rezultat se naziva standardna greška ⁴. Radi ukazivanja na stepen tačnosti neke procene, utvrđuje se interval pouzdanosti ⁵, kojim se označava u kojim granicama se može nalaziti procenjena veličina. Kaže se da postoji značajna razlika ⁶ među dvema veličinama kada je dobijena verovatnoća jednaka ili manja od veličine koju nazivamo granica značajnosti ⁷, ili prag značajnosti ⁷.

* * *