The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
Višejezički demografski rečnik, srpskohrvatska verzija 1971
Razlike između izmjena na stranici "80"
Iz Demopædia
(Institut društvenih nauka, Centar za demografska istraživanja, Beograd 1971) |
(Institut društvenih nauka, Centar za demografska istraživanja, Beograd 1971 *** existing text overwritten ***) |
||
| Linija 10: | Linija 10: | ||
=== 801 === | === 801 === | ||
| − | — {{TextTerm|Migracije|1|801|IndexEntry=MIGRACIJE, mn.}}, ili {{TextTerm|preseljavanja|1|801|2|IndexEntry=POKRETLJIVOST geografska}}, predstavljaju jedan od najznačajnih vidova {{TextTerm|geografske pokretljivosti|2|801|IndexEntry=FIZICKA pokretljivost|OtherIndexEntry=POKRETLJIVOST | + | — {{TextTerm|Migracije|1|801|IndexEntry=MIGRACIJE, mn.}}, ili {{TextTerm|preseljavanja|1|801|2|IndexEntry=POKRETLJIVOST geografska}}, predstavljaju jedan od najznačajnih vidova {{TextTerm|geografske pokretljivosti|2|801|IndexEntry=FIZICKA pokretljivost|OtherIndexEntry=POKRETLJIVOST fizička}}, ili {{TextTerm|prostorne pokretljivosti|2|801|2|IndexEntry=POKRETLJIVOST, ž.}}, ili {{TextTerm|mobilnosti|2|801|3|IndexEntry=PRESELJAVANJE trajno}}, stanovnika. {{NonRefTerm|Migracija}} u užem smislu, ili {{TextTerm|migraciono kretanje|1|801|2|IndexEntry=POKRETLJIVOST geografska}} označava preseljavanje lica iz {{NoteTerm|rodnog mesta}}', ili {{TextTerm|rodnog kraja|3|801|IndexEntry=RODNI kraj}}, ili {{TextTerm|zavičaja|3|801|2|IndexEntry=ZAVIČAJ, m.}}, ili {{TextTerm|pređašnjeg mesta boravka|3|801|3|IndexEntry=PREĐAŠNJE mesto boravka|OtherIndexEntry=MESTO pređašnje}}, u određeno {{TextTerm|mesto doseljenja|4|801|IndexEntry=MESTO doseljenja|OtherIndexEntry=DOSELJENJE, mesto}}, ili {{TextTerm|sadašnje mesto boravka|4|801|2|IndexEntry=SADAŠNJE, mesto boravka|OtherIndexEntry=MESTO sadašnje}}, ili {{TextTerm|prebivalište|4|801|3|IndexEntry=PREBIVALISTE, sr.}}. Takve migracije se nazivaju {{NonRefTerm|konačna preseljenja}}, ili {{NonRefTerm|trajna preseljenja}}, jer su povezane sa {{NonRefTerm|promenom mesta stalnog boravka}} ({{RefNumber|21|2|5}}), i treba ih razlikovati od {{NonRefTerm|privremenih preseljenja (premeštaja)}}, koja neminovno ne znače i promenu mesta boravka. To razlikovanje uglavnom se zasniva na ovim kriterijumima: a) {{TextTerm|dužini odsustvovanja|5|801|IndexEntry=ODSUTNOST vreme}}, ili {{TextTerm|vremenu odsutnosti|5|801|2|IndexEntry=VREME, odsutnosti}}, ili ranijeg mesta boravka: i b) {{TextTerm|vremenu prisutnosti|6|801|IndexEntry=VREME prisutnosti|OtherIndexEntry=PRISUTNOST, vreme}}, ili {{TextTerm|dužini boravka|6|801|2}}, u sadašnjem mestu boravka. |
{{Note|1| {{NoteTerm|migracija}}, ž. — {{NoteTerm|migrirati}}, gl. — {{NoteTerm|migrant}}, m.: osoba koja migrira — {{NoteTerm|migracioni}}, prid.: koji se odnosi na migracije — {{NoteTerm|migrantski}}, prid.: koji se odnosi na migrante.}} | {{Note|1| {{NoteTerm|migracija}}, ž. — {{NoteTerm|migrirati}}, gl. — {{NoteTerm|migrant}}, m.: osoba koja migrira — {{NoteTerm|migracioni}}, prid.: koji se odnosi na migracije — {{NoteTerm|migrantski}}, prid.: koji se odnosi na migrante.}} | ||
{{Note|2| Naziv {{NoteTerm|pokretljivosti u prostoru}}, ili {{NoteTerm|fizička pokretljivost}}, upotrebljavaju se radi razlikovanja od {{NoteTerm|profesionalne pokretljivosti}} ({{RefNumber|92|1|1}}), ili {{NoteTerm|društvene pokretljivosti}} ({{RefNumber|92|0|5}}).<br />{{NoteTerm|preseljavanje}}, sr. — {{NoteTerm|preseljenje}}, sr. — {{NoteTerm|preseljavati se}}, gl.}} | {{Note|2| Naziv {{NoteTerm|pokretljivosti u prostoru}}, ili {{NoteTerm|fizička pokretljivost}}, upotrebljavaju se radi razlikovanja od {{NoteTerm|profesionalne pokretljivosti}} ({{RefNumber|92|1|1}}), ili {{NoteTerm|društvene pokretljivosti}} ({{RefNumber|92|0|5}}).<br />{{NoteTerm|preseljavanje}}, sr. — {{NoteTerm|preseljenje}}, sr. — {{NoteTerm|preseljavati se}}, gl.}} | ||
| Linija 16: | Linija 16: | ||
=== 802 === | === 802 === | ||
| − | — U okviru {{NonRefTerm|migracija}} ({{RefNumber|80|1|1}}) koje se odnose na stanovništvo određene {{NonRefTerm|teritorije}} ({{RefNumber|30|1|2}}), {{TextTerm|spoljna migracija|1|802|IndexEntry=SPOLJNA migracija|OtherIndexEntry=MIGRACIJA spoljna}}, ili {{TextTerm|inostrana migracija|1|802|2|IndexEntry=INOSTRANA migracija}} jeste ona čije se {{NoteTerm|polazište}} (v. {{RefNumber|80|1|3}}) nalazi u granicama, a {{NoteTerm|odredište}} (v. {{RefNumber|80|1|4}}) van granica posmatrane teritorije. Kada teritorija o kojoj je reč pripada nekoj {{NoteTerm|nezavisnoj državi}} ({{RefNumber|30|5|3}}), za {{NonRefTerm|spoljne migracije}} kaže se da su {{TextTerm|međunarodne migracije|2|802|IndexEntry=MEĐUNARODNA migracija}}. Spoljne migracije javljaju se kao {{TextTerm|useljavanja|3|802|IndexEntry=USELJAVANJE, sr.}}, ili {{TextTerm|doseljavanja|3|802|2|IndexEntry=DOSELJAVANJE, sr.}}, ili {{TextTerm|imigracije|3|802|3|IndexEntry=IMIGRACIJA, ž.}}, i kao {{TextTerm|iseljavanja|4|802|IndexEntry=ISELJAVANJE, sr.}}, ili {{TextTerm|odseljavanja|4|802|2|IndexEntry=ODSELJAVANJE, sr.}}, ili {{TextTerm|emigracije|4|802|3|IndexEntry=EMIGRACIJA, ž.}}, u zavisnosti od toga da li {{NonRefTerm|mesto doseljenja (useljenja)}} ili {{NonRefTerm|iseljenja (odseljenja)}} pripada posmatranoj zemlji. Migracije čije se {{NonRefTerm|polazište}} i {{NonRefTerm|odredište}} nalazi u unutrašnjosti jedne teritorije, nazivaju se {{TextTerm|unutrašnje migracije|5|802|IndexEntry=UNUTRAŠNJA migracija}}. | + | — U okviru {{NonRefTerm|migracija}} ({{RefNumber|80|1|1}}) koje se odnose na stanovništvo određene {{NonRefTerm|teritorije}} ({{RefNumber|30|1|2}}), {{TextTerm|spoljna migracija|1|802|IndexEntry=SPOLJNA migracija|OtherIndexEntry=MIGRACIJA spoljna}}, ili {{TextTerm|inostrana migracija|1|802|2|IndexEntry=INOSTRANA migracija|OtherIndexEntry=MIGRACIJA inostrana}} jeste ona čije se {{NoteTerm|polazište}} (v. {{RefNumber|80|1|3}}) nalazi u granicama, a {{NoteTerm|odredište}} (v. {{RefNumber|80|1|4}}) van granica posmatrane teritorije. Kada teritorija o kojoj je reč pripada nekoj {{NoteTerm|nezavisnoj državi}} ({{RefNumber|30|5|3}}), za {{NonRefTerm|spoljne migracije}} kaže se da su {{TextTerm|međunarodne migracije|2|802|IndexEntry=MEĐUNARODNA migracija}}. Spoljne migracije javljaju se kao {{TextTerm|useljavanja|3|802|IndexEntry=USELJAVANJE, sr.}}, ili {{TextTerm|doseljavanja|3|802|2|IndexEntry=DOSELJAVANJE, sr.}}, ili {{TextTerm|imigracije|3|802|3|IndexEntry=IMIGRACIJA, ž.}}, i kao {{TextTerm|iseljavanja|4|802|IndexEntry=ISELJAVANJE, sr.}}, ili {{TextTerm|odseljavanja|4|802|2|IndexEntry=ODSELJAVANJE, sr.}}, ili {{TextTerm|emigracije|4|802|3|IndexEntry=EMIGRACIJA, ž.}}, u zavisnosti od toga da li {{NonRefTerm|mesto doseljenja (useljenja)}} ili {{NonRefTerm|iseljenja (odseljenja)}} pripada posmatranoj zemlji. Migracije čije se {{NonRefTerm|polazište}} i {{NonRefTerm|odredište}} nalazi u unutrašnjosti jedne teritorije, nazivaju se {{TextTerm|unutrašnje migracije|5|802|IndexEntry=UNUTRAŠNJA migracija|OtherIndexEntry=MIGRACIJA unutrašnja}}. |
{{Note|1| Migracija koja prelazi preko neke teritorije naziva se {{NoteTerm|tranzitna migracija}}, ili {{NoteTerm|prolaznička migracija}} u odnosu na tu teritoriju.<br />{{NoteTerm|prolaz}}, m. — {{NoteTerm|tranzit}}, m. — {{NoteTerm|prolaziti}}, gl. — {{NoteTerm|prolaznički}}, prid. — {{NoteTerm|tranzitni}}, prid. — {{NoteTerm|lica u prolazu}}.}} | {{Note|1| Migracija koja prelazi preko neke teritorije naziva se {{NoteTerm|tranzitna migracija}}, ili {{NoteTerm|prolaznička migracija}} u odnosu na tu teritoriju.<br />{{NoteTerm|prolaz}}, m. — {{NoteTerm|tranzit}}, m. — {{NoteTerm|prolaziti}}, gl. — {{NoteTerm|prolaznički}}, prid. — {{NoteTerm|tranzitni}}, prid. — {{NoteTerm|lica u prolazu}}.}} | ||
{{Note|2| Kada su u pitanju {{NoteTerm|međunarodne migracije}}, zemlja u koju se doseljava naziva se {{NoteTerm|prihvatna zemlja}}.}} | {{Note|2| Kada su u pitanju {{NoteTerm|međunarodne migracije}}, zemlja u koju se doseljava naziva se {{NoteTerm|prihvatna zemlja}}.}} | ||
| Linija 24: | Linija 24: | ||
=== 803 === | === 803 === | ||
| − | — Za razliku od {{NonRefTerm|prirodnog kretanja stanovništva}} ({{RefNumber|20|1|7}}), migracija je {{TextTerm|fizičko kretanje|1|803|IndexEntry=FIZIČKO kretanje|OtherIndexEntry=KRETANJE fizičko}}, ili {{TextTerm|mehaničko kretanje|1|803|2|IndexEntry=MEHANIČKO kretanje}} stanovništva. {{TextTerm|Ukupan iznos migracija|4|803|IndexEntry=UKUPAN obim migracija|OtherIndexEntry=OBIM migracija, ukupan}}, ili {{TextTerm|bruto migraciju|4|803|2|IndexEntry=MIGRACIJA ukupan obim}} sačinjava zbir {{TextTerm|useljenih|2|803|IndexEntry=USELJEN, prid.}}, ili {{NonRefTerm|doseljenika}} ({{RefNumber|80|2|3}}*) i {{NonRefTerm|iseljenika}} ({{RefNumber|80|2|4}}*) ili {{TextTerm|odseljenih|3|803|IndexEntry=ODSELJEN, gl. prid.}}. Razlika između broja {{NonRefTerm|doseljenih}} i broja {{NonRefTerm|odseljenih}} daje čistu, ili {{TextTerm|neto migraciju|5|803|IndexEntry=NETO migracija|OtherIndexEntry=MIGRACIJA neto}}, ili {{TextTerm|migracioni bilans|5|803|2|IndexEntry=MIGRACIONI bilans}}. Kada je broj {{NonRefTerm|doseljenih}} veći od broja {{NonRefTerm|odseljenih}} to se naziva {{TextTerm|pozitivna neto migracija|6|803|IndexEntry=POZITIVNA neto migracija}} (označava se sa » + «, a u obrnutom slučaju — {{TextTerm|negativna neto migracija|7|803|IndexEntry=NEGATIVNA neto migracija}} (sa » — «). {{NonRefTerm|Neto migracija}}, ili {{NonRefTerm|migracioni bilans}}, posmatrana kao algebarska veličina, je {{NonRefTerm|pozitivna}} ako označava porast stanovništva, a {{NonRefTerm|negativna}} — smanjenje stanovništva. | + | — Za razliku od {{NonRefTerm|prirodnog kretanja stanovništva}} ({{RefNumber|20|1|7}}), migracija je {{TextTerm|fizičko kretanje|1|803|IndexEntry=FIZIČKO kretanje|OtherIndexEntry=KRETANJE fizičko}}, ili {{TextTerm|mehaničko kretanje|1|803|2|IndexEntry=MEHANIČKO kretanje|OtherIndexEntry=KRETANJE mehaničko}} stanovništva. {{TextTerm|Ukupan iznos migracija|4|803|IndexEntry=UKUPAN obim migracija|OtherIndexEntry=OBIM migracija, ukupan}}, ili {{TextTerm|bruto migraciju|4|803|2|IndexEntry=MIGRACIJA ukupan obim}} sačinjava zbir {{TextTerm|useljenih|2|803|IndexEntry=USELJEN, prid.}}, ili {{NonRefTerm|doseljenika}} ({{RefNumber|80|2|3}}*) i {{NonRefTerm|iseljenika}} ({{RefNumber|80|2|4}}*) ili {{TextTerm|odseljenih|3|803|IndexEntry=ODSELJEN, gl. prid.}}. Razlika između broja {{NonRefTerm|doseljenih}} i broja {{NonRefTerm|odseljenih}} daje čistu, ili {{TextTerm|neto migraciju|5|803|IndexEntry=NETO migracija|OtherIndexEntry=MIGRACIJA neto}}, ili {{TextTerm|migracioni bilans|5|803|2|IndexEntry=MIGRACIONI bilans|OtherIndexEntry=BILANS, migracioni}}. Kada je broj {{NonRefTerm|doseljenih}} veći od broja {{NonRefTerm|odseljenih}} to se naziva {{TextTerm|pozitivna neto migracija|6|803|IndexEntry=POZITIVNA neto migracija}} (označava se sa » + «, a u obrnutom slučaju — {{TextTerm|negativna neto migracija|7|803|IndexEntry=NEGATIVNA neto migracija}} (sa » — «). {{NonRefTerm|Neto migracija}}, ili {{NonRefTerm|migracioni bilans}}, posmatrana kao algebarska veličina, je {{NonRefTerm|pozitivna}} ako označava porast stanovništva, a {{NonRefTerm|negativna}} — smanjenje stanovništva. |
{{Note|4| {{NonRefTerm|Ukupna migracija}} po {{NoteTerm|pravilu}} ne {{NoteTerm|obuhvata}} {{NonRefTerm|prolaznike}} ({{RefNumber|80|2|1}}*).}} | {{Note|4| {{NonRefTerm|Ukupna migracija}} po {{NoteTerm|pravilu}} ne {{NoteTerm|obuhvata}} {{NonRefTerm|prolaznike}} ({{RefNumber|80|2|1}}*).}} | ||
=== 804 === | === 804 === | ||
| − | — {{TextTerm|Statistike preseljavanja|1|804|IndexEntry=STATISTIKE preseljavanja}}, ili {{TextTerm|statistike migracija|1|804|2|IndexEntry=STATISTIKA migracija}} vode se radi izučavanja {{NonRefTerm|obima migracija}} ({{RefNumber|80|1|1}}), {{NonRefTerm|pravca migracionih kretanja}} ({{RefNumber|80|3|1}}) i {{NonRefTerm|karakteristika migranata}} ({{RefNumber|80|1|1}}*). Tačnost svake od ovih činjenica zavisi od metoda sakupljanja podataka, pošto najveći deo statistika migracija sačinjavaju približni podaci (aproksimacije) i ocene, a znatno manji — precizna merenja. {{TextTerm|Neposredno (direktno) merenje migracija|2|804|IndexEntry=NEPOSREDNO merenje migracije}} moguće je ako postoje registri stanovništva sa podacima o preseljavanjima. Sto se tiče {{NonRefTerm|statistika unutrašnjih migracija}} ({{RefNumber|80|2|5}}), one se, po pravilu, zasnivaju na {{NonRefTerm|izjavama o promeni mesta boravka}} ({{RefNumber|21|2|5}}) ili na podacima dobijenim iz pitanja u obrascima popisa stanovništva. Kao izvor podataka o {{NonRefTerm|međunarodnim migracijama}} ({{RefNumber|80|2|2}}) koje se vrše pomorskim ili vazdušnim putem često služi izvod iz {{TextTerm|spiska putnika|3|804|IndexEntry=SPISAK putnika}} na brodu ili avionu. Posmatranje preseljavanja koja se vrše kopnenim putem je mnogo osetljivije, naročito u oblastima gde postoje mnoga {{NonRefTerm|pogranična mesta}} ({{RefNumber|80|6|1}}*). Prilikom evidencije lica koja prelaze političku granicu (granicu države) potrebne su specijalne mere predostrožnosti da bi se razlikovali pravi migranti od običnih {{TextTerm|putnika|4|804|IndexEntry=PUTNIK, m.}} koji ne menjaju mesto stalnog boravka, i da bi se {{NonRefTerm|prolazni (tranzitni) putnici}} ({{RefNumber|80|2|1}}*) posebno izdvojili i mogli da se isključe iz {{NonRefTerm|ukupne migracije}} ({{RefNumber|80|3|4}}). Obaveštenja o migracionim kretanjima mogu se, po potrebi, dobiti i na osnovu broja {{TextTerm|ulaznih viza|5|804|IndexEntry=ULAZNA viza}}, {{TextTerm|dozvola boravka|6|804|IndexEntry=DOZVOLA, boravka}} ili {{TextTerm|dozvola za rad|7|804|IndexEntry=DOZVOLA za rad}} — koje su date {{NonRefTerm|strancima}} ({{RefNumber|33|0|2}}). | + | — {{TextTerm|Statistike preseljavanja|1|804|IndexEntry=STATISTIKE preseljavanja|OtherIndexEntry=PRESELJAVANJE statistike}}, ili {{TextTerm|statistike migracija|1|804|2|IndexEntry=STATISTIKA migracija|OtherIndexEntry=MIGRACIJA statistika}} vode se radi izučavanja {{NonRefTerm|obima migracija}} ({{RefNumber|80|1|1}}), {{NonRefTerm|pravca migracionih kretanja}} ({{RefNumber|80|3|1}}) i {{NonRefTerm|karakteristika migranata}} ({{RefNumber|80|1|1}}*). Tačnost svake od ovih činjenica zavisi od metoda sakupljanja podataka, pošto najveći deo statistika migracija sačinjavaju približni podaci (aproksimacije) i ocene, a znatno manji — precizna merenja. {{TextTerm|Neposredno (direktno) merenje migracija|2|804|IndexEntry=NEPOSREDNO merenje migracije}} moguće je ako postoje registri stanovništva sa podacima o preseljavanjima. Sto se tiče {{NonRefTerm|statistika unutrašnjih migracija}} ({{RefNumber|80|2|5}}), one se, po pravilu, zasnivaju na {{NonRefTerm|izjavama o promeni mesta boravka}} ({{RefNumber|21|2|5}}) ili na podacima dobijenim iz pitanja u obrascima popisa stanovništva. Kao izvor podataka o {{NonRefTerm|međunarodnim migracijama}} ({{RefNumber|80|2|2}}) koje se vrše pomorskim ili vazdušnim putem često služi izvod iz {{TextTerm|spiska putnika|3|804|IndexEntry=SPISAK putnika}} na brodu ili avionu. Posmatranje preseljavanja koja se vrše kopnenim putem je mnogo osetljivije, naročito u oblastima gde postoje mnoga {{NonRefTerm|pogranična mesta}} ({{RefNumber|80|6|1}}*). Prilikom evidencije lica koja prelaze političku granicu (granicu države) potrebne su specijalne mere predostrožnosti da bi se razlikovali pravi migranti od običnih {{TextTerm|putnika|4|804|IndexEntry=PUTNIK, m.}} koji ne menjaju mesto stalnog boravka, i da bi se {{NonRefTerm|prolazni (tranzitni) putnici}} ({{RefNumber|80|2|1}}*) posebno izdvojili i mogli da se isključe iz {{NonRefTerm|ukupne migracije}} ({{RefNumber|80|3|4}}). Obaveštenja o migracionim kretanjima mogu se, po potrebi, dobiti i na osnovu broja {{TextTerm|ulaznih viza|5|804|IndexEntry=ULAZNA viza}}, {{TextTerm|dozvola boravka|6|804|IndexEntry=DOZVOLA, boravka|OtherIndexEntry=BORAVAK, dozvola}} ili {{TextTerm|dozvola za rad|7|804|IndexEntry=DOZVOLA za rad}} — koje su date {{NonRefTerm|strancima}} ({{RefNumber|33|0|2}}). |
{{Note|4| {{NoteTerm|putnik, m}}. — {{NoteTerm|putovati}}, gl. — {{NoteTerm|putovanje, sr}}.}} | {{Note|4| {{NoteTerm|putnik, m}}. — {{NoteTerm|putovati}}, gl. — {{NoteTerm|putovanje, sr}}.}} | ||
{{Note|5| {{NoteTerm|Izlazne vize}}, koje podanici nekih zemalja treba da dobiju da bi mogli ići u inostranstvo, mogu poslužiti kao izvor informacija o migracijama tog stanovništva.}} | {{Note|5| {{NoteTerm|Izlazne vize}}, koje podanici nekih zemalja treba da dobiju da bi mogli ići u inostranstvo, mogu poslužiti kao izvor informacija o migracijama tog stanovništva.}} | ||
| Linija 39: | Linija 39: | ||
=== 806 === | === 806 === | ||
| − | — Proučavanje {{NonRefTerm|pokretljivosti}} ({{RefNumber|80|1|2}}) stanovništva obuhvata ne samo {{NonRefTerm|migracije u užem smislu}} ({{RefNumber|80|1|1}}) nego i {{NonRefTerm|privremena pre-seljenja}} ({{RefNumber|80|1|2}}*) koja utiču na migracije. Neka od tih preseljenja zaslužuju pažnju zbog svoje periodične pravilnosti kao i zbog svog sociološkog značenja. Tako, {{TextTerm|dnevne migracije|1|806|IndexEntry=RADNICI pogranični}} radnika ili učenika, koje mogu biti svakodnevne ili sedmične, predstavljaju kretanje od mesta stalnog boravka do radnog mesta, odnosno mesta školovanja. {{TextTerm|Sezonske migracije|2|806|IndexEntry=SEZONSKA migracija}} su {{TextTerm|migracije radne snage|3|806|IndexEntry=MIGRACIJE radne snage}}, tj. kretanja radnika izazvana uslovima rada. To su migracije koje se javljaju samo kod {{NonRefTerm|aktivnog stanovništva}} ({{RefNumber|35|0|1}}), i to sa godišnjom periodičnošću (v. {{RefNumber|15|0|5}}). One se ponekad, javljaju i kao porodične mi-gracije (v. {{RefNumber|81|1|1}}*). | + | — Proučavanje {{NonRefTerm|pokretljivosti}} ({{RefNumber|80|1|2}}) stanovništva obuhvata ne samo {{NonRefTerm|migracije u užem smislu}} ({{RefNumber|80|1|1}}) nego i {{NonRefTerm|privremena pre-seljenja}} ({{RefNumber|80|1|2}}*) koja utiču na migracije. Neka od tih preseljenja zaslužuju pažnju zbog svoje periodične pravilnosti kao i zbog svog sociološkog značenja. Tako, {{TextTerm|dnevne migracije|1|806|IndexEntry=RADNICI pogranični}} radnika ili učenika, koje mogu biti svakodnevne ili sedmične, predstavljaju kretanje od mesta stalnog boravka do radnog mesta, odnosno mesta školovanja. {{TextTerm|Sezonske migracije|2|806|IndexEntry=SEZONSKA migracija|OtherIndexEntry=MIGRACIJA sezonska}} su {{TextTerm|migracije radne snage|3|806|IndexEntry=MIGRACIJE radne snage}}, tj. kretanja radnika izazvana uslovima rada. To su migracije koje se javljaju samo kod {{NonRefTerm|aktivnog stanovništva}} ({{RefNumber|35|0|1}}), i to sa godišnjom periodičnošću (v. {{RefNumber|15|0|5}}). One se ponekad, javljaju i kao porodične mi-gracije (v. {{RefNumber|81|1|1}}*). |
{{Note|1| {{NoteTerm|dnevne migracije — dnevni migrant}}.}}<br />{{NoteTerm|Pogranični radnici}} su oni radnici koji putuju stalno preko granice, da bi stigli u mesto stalnog boravka ili na radno mesto. | {{Note|1| {{NoteTerm|dnevne migracije — dnevni migrant}}.}}<br />{{NoteTerm|Pogranični radnici}} su oni radnici koji putuju stalno preko granice, da bi stigli u mesto stalnog boravka ili na radno mesto. | ||
{{Note|3| Ne treba mešati {{NoteTerm|migracije radne snage}} sa profesionalnim migracijama ({{RefNumber|92|1|1}}*).}} | {{Note|3| Ne treba mešati {{NoteTerm|migracije radne snage}} sa profesionalnim migracijama ({{RefNumber|92|1|1}}*).}} | ||
Trenutna revizija na dan 01:15, 20 maj 2013
|
Migracije
80
801
— Migracije 1, ili preseljavanja 1, predstavljaju jedan od najznačajnih vidova geografske pokretljivosti 2, ili prostorne pokretljivosti 2, ili mobilnosti 2, stanovnika. Migracija u užem smislu, ili migraciono kretanje 1 označava preseljavanje lica iz rodnog mesta', ili rodnog kraja 3, ili zavičaja 3, ili pređašnjeg mesta boravka 3, u određeno mesto doseljenja 4, ili sadašnje mesto boravka 4, ili prebivalište 4. Takve migracije se nazivaju konačna preseljenja, ili trajna preseljenja, jer su povezane sa promenom mesta stalnog boravka (212-5), i treba ih razlikovati od privremenih preseljenja (premeštaja), koja neminovno ne znače i promenu mesta boravka. To razlikovanje uglavnom se zasniva na ovim kriterijumima: a) dužini odsustvovanja 5, ili vremenu odsutnosti 5, ili ranijeg mesta boravka: i b) vremenu prisutnosti 6, ili dužini boravka 6, u sadašnjem mestu boravka.
- 1. migracija, ž. — migrirati, gl. — migrant, m.: osoba koja migrira — migracioni, prid.: koji se odnosi na migracije — migrantski, prid.: koji se odnosi na migrante.
- 2. Naziv pokretljivosti u prostoru, ili fizička pokretljivost, upotrebljavaju se radi razlikovanja od profesionalne pokretljivosti (921-1), ili društvene pokretljivosti (920-5).
preseljavanje, sr. — preseljenje, sr. — preseljavati se, gl.
802
— U okviru migracija (801-1) koje se odnose na stanovništvo određene teritorije (301-2), spoljna migracija 1, ili inostrana migracija 1 jeste ona čije se polazište (v. 801-3) nalazi u granicama, a odredište (v. 801-4) van granica posmatrane teritorije. Kada teritorija o kojoj je reč pripada nekoj nezavisnoj državi (305-3), za spoljne migracije kaže se da su međunarodne migracije 2. Spoljne migracije javljaju se kao useljavanja 3, ili doseljavanja 3, ili imigracije 3, i kao iseljavanja 4, ili odseljavanja 4, ili emigracije 4, u zavisnosti od toga da li mesto doseljenja (useljenja) ili iseljenja (odseljenja) pripada posmatranoj zemlji. Migracije čije se polazište i odredište nalazi u unutrašnjosti jedne teritorije, nazivaju se unutrašnje migracije 5.
- 1. Migracija koja prelazi preko neke teritorije naziva se tranzitna migracija, ili prolaznička migracija u odnosu na tu teritoriju.
prolaz, m. — tranzit, m. — prolaziti, gl. — prolaznički, prid. — tranzitni, prid. — lica u prolazu. - 2. Kada su u pitanju međunarodne migracije, zemlja u koju se doseljava naziva se prihvatna zemlja.
- 3. doseljavanje, sr. — imigracija, ž. — doseliti se, gl. — imigrirati, gl. —doseljenik, m. — imigrant, m. — doseljen, prid.
- 4. iseljavanje, sr. — emigracija, ž. — iseliti se, gl. — emigrirati. gl. — iseljenik, m. — emigrant, m. — iseljen, prid.
803
— Za razliku od prirodnog kretanja stanovništva (201-7), migracija je fizičko kretanje 1, ili mehaničko kretanje 1 stanovništva. Ukupan iznos migracija 4, ili bruto migraciju 4 sačinjava zbir useljenih 2, ili doseljenika (802-3*) i iseljenika (802-4*) ili odseljenih 3. Razlika između broja doseljenih i broja odseljenih daje čistu, ili neto migraciju 5, ili migracioni bilans 5. Kada je broj doseljenih veći od broja odseljenih to se naziva pozitivna neto migracija 6 (označava se sa » + «, a u obrnutom slučaju — negativna neto migracija 7 (sa » — «). Neto migracija, ili migracioni bilans, posmatrana kao algebarska veličina, je pozitivna ako označava porast stanovništva, a negativna — smanjenje stanovništva.
- 4. Ukupna migracija po pravilu ne obuhvata prolaznike (802-1*).
804
— Statistike preseljavanja 1, ili statistike migracija 1 vode se radi izučavanja obima migracija (801-1), pravca migracionih kretanja (803-1) i karakteristika migranata (801-1*). Tačnost svake od ovih činjenica zavisi od metoda sakupljanja podataka, pošto najveći deo statistika migracija sačinjavaju približni podaci (aproksimacije) i ocene, a znatno manji — precizna merenja. Neposredno (direktno) merenje migracija 2 moguće je ako postoje registri stanovništva sa podacima o preseljavanjima. Sto se tiče statistika unutrašnjih migracija (802-5), one se, po pravilu, zasnivaju na izjavama o promeni mesta boravka (212-5) ili na podacima dobijenim iz pitanja u obrascima popisa stanovništva. Kao izvor podataka o međunarodnim migracijama (802-2) koje se vrše pomorskim ili vazdušnim putem često služi izvod iz spiska putnika 3 na brodu ili avionu. Posmatranje preseljavanja koja se vrše kopnenim putem je mnogo osetljivije, naročito u oblastima gde postoje mnoga pogranična mesta (806-1*). Prilikom evidencije lica koja prelaze političku granicu (granicu države) potrebne su specijalne mere predostrožnosti da bi se razlikovali pravi migranti od običnih putnika 4 koji ne menjaju mesto stalnog boravka, i da bi se prolazni (tranzitni) putnici (802-1*) posebno izdvojili i mogli da se isključe iz ukupne migracije (803-4). Obaveštenja o migracionim kretanjima mogu se, po potrebi, dobiti i na osnovu broja ulaznih viza 5, dozvola boravka 6 ili dozvola za rad 7 — koje su date strancima (330-2).
- 4. putnik, m. — putovati, gl. — putovanje, sr.
- 5. Izlazne vize, koje podanici nekih zemalja treba da dobiju da bi mogli ići u inostranstvo, mogu poslužiti kao izvor informacija o migracijama tog stanovništva.
805
— Kada nema registara stanovništva sa podacima o preseljavanjima, primenjuje se posredno (indirektno) merenje neto migracije 1. Taj metod zasniva se na oceni dobijenih ostataka 2, iz migracionog bilansa čiji su elementi poznati ili ocenjeni. Po metodi vitalne statistike 3, ili metodu prirodnog kretanja stanovništva 3, računa se razlika između porasta stanovništva i prirodnog priraštaja (701-7) u datom razdoblju. Po metodu koeficijenata doživljenja 4(v. 326-6), starost stanovništva utvrđena popisom obračunava se (326-5) pomoću stopa doživljenja iz kasnijeg međupopisnog perioda i daje očekivano stanovništvo na kraju posmatranog perioda. Upoređivanjem posmatranog i očekivanog stanovništva može se oceniti neto migracija po starosnim grupama. Ako prosečnu godišnju ukupnu migraciju (803-4) ili prosečnu godišnju neto migraciju (803-5) u nekom periodu, uporedimo sa prosečnim brojnim stanjem (401-5) stanovništva u toku tog razdoblja, dobijamo stope migracije 5 koje pokazuju spoljnu migraciju (802-1) stanovništva i njen uticaj na ukupan porast stanovništva.
806
— Proučavanje pokretljivosti (801-2) stanovništva obuhvata ne samo migracije u užem smislu (801-1) nego i privremena pre-seljenja (801-2*) koja utiču na migracije. Neka od tih preseljenja zaslužuju pažnju zbog svoje periodične pravilnosti kao i zbog svog sociološkog značenja. Tako, dnevne migracije 1 radnika ili učenika, koje mogu biti svakodnevne ili sedmične, predstavljaju kretanje od mesta stalnog boravka do radnog mesta, odnosno mesta školovanja. Sezonske migracije 2 su migracije radne snage 3, tj. kretanja radnika izazvana uslovima rada. To su migracije koje se javljaju samo kod aktivnog stanovništva (350-1), i to sa godišnjom periodičnošću (v. 150-5). One se ponekad, javljaju i kao porodične mi-gracije (v. 811-1*).
- 1. dnevne migracije — dnevni migrant.
Pogranični radnici su oni radnici koji putuju stalno preko granice, da bi stigli u mesto stalnog boravka ili na radno mesto. - 3. Ne treba mešati migracije radne snage sa profesionalnim migracijama (921-1*).
* * *
|
